Fitoterapi Nedir

Fitoterapi en basit şekilde modern bitkisel tedavidir. Günümüzde birden fazla tanımı yapılabilir. Hastalıkların önlenmesinde ve tedaviye yardımcı olarak bitkinin faydalı içeriklerinin kullanılmasıdır. Modern fitoterapistler bitkilerin tüm içerikleri hakkında iyi kurgulanmış araştırmalara dikkat ederler. Bitkinin en etkili ve yan etki yapmayacak aktif molekülleri fitoterapide önemlidir. Fitoterapistler aynı zamanda geleneksel tıp alanının tecrübelerinden faydalanırlar. Geleneksel tıp (herbalizm) de geleneksel kullanıma bağlı bitkinin ampirik uygulamasıdır.

Fitoterapi alanında çalışmalar son 20 yılda giderek hız kazanmıştır. Bunun nedeni farmakognozi ve moleküler biyokimya alanında  hızlı gelişmeler yaşanmasıdır. Günümüzde bitki içeriklerinin tanınması, saflaştırılması ve miktar tayinleri giderek daha kolay yapılmaktadır. Her geçen gün bitkileri daha iyi tanıma yolunda adımlar atılsa da dünya genelinde bitki çeşitliliği düşünüldüğünde yolun başında olduğumuz çok açıktır. Laboratuar şartlarında in vivo ve in vitro çalışmalarda bitkilere ait önemli bilgiler edilmektedir. Geleneksel tıp bilgileri ışığında modern tıp uygulamaları sayesinde bir bulgu ya da hastalığa yardımcı olacak bitki molekülleri daha iyi tanınmaktadır. Aynı zamanda bitkilerin birbirleriyle ve ilaçlarla olan etkileşimleri her geçen gün daha iyi anlaşılmaktadır. Yeryüzünde yaklaşık bir milyona yakın bitki türü olduğu düşünülmektedir. Dolayısıyla bu konuda atılması gereken daha çok adım vardır. Bu bilinmezler diyarında tamamlayıcı tıp alanında fitoterapinin yeri büyüktür ve değerlidir. Yüzyıllara yansıyan geleneksel tıp bilgileri de bu konuda çok yardımcıdır ve göz ardı edilmemektedir.

Farmakognozi sayesinde bitkilerin zararlı olabilecek toksik kısımları da daha iyi tanınmaya başlanmıştır. Bitkilerde insan vücuduna benzer primer metobolikler ve ayrıca çok sayıda biyokimyasal içerik vardır. Bu içeriklerin daha iyi tanınması etkilerinin bilinmesi sadece insan sağlığı için değil; tarım, kozmetik ve sanayide birçok kullanım alanı sağlamıştır. Bu etkili içeriklerin kimyasal formüllerin bulunmasıyla birçok kimyasal sentetik ilaç tıpta uygulanma alanı bulmuştur. Beyaz söğüt ağacından asetil salisilik asit elde edilmesi, gingko biloba bitkisinin nörolojik hastalıklarda kullanılması gibi. Bitkilerin bazı etkili maddelerinden doğal yollar ile yeteri kadar yararlanamayabiliriz. Bitkilerden elde edilen ekstreler ile değişik formlarda hazırlanan destek ürünleri biyoyararlılık için uygun hale getirilebilir. Üzümde bulunan ve güçlü antioksidan etkisi olan resveratrol, ekstre halinde alındığında çok daha etkilidir.

Fitoterapi tamamlayıcı tıp alanında önemli bir kullanım alanına sahiptir. Bitkisel ürünler, doğru bitkiyle doğru zamanda doğru işlemlerden geçerek standardize edilerek hazırlanmalıdır. Bitkilerden elde edilen ekstrelerin standardizasyonu klinik kullanım için şarttır. Damla, yağ, krem, kapsül ve diğer formlar insan vücuduna zarar vermeyen şekilde tasarlanmalıdır. Bu konuda uzmanlaşmış kişilerce fitoterapi yapılması önemlidir; sağlıksız koşullarda uygun olmayan teknolojiyle üretilmiş ürünler etkili olamayacağı gibi vücuda zarar verir. Bu konuyla uğraşanların standart fitoterapi eğitimi alması önemlidir.

Bireysel tedavi günümüzde çok önemli bir hale gelmiştir. Her hasta ya da sağlıklı birey detaylı bir tıbbı değerlendirmeye tutulmalıdır. Yaşına, risklerine, eşlik eden hastalıklarına, alınan ilaçlara, beslenme ve yaşama alışkanlıklarına göre hastanın durumu belirlenir. Kişiye faydalı olabilecek bir tedavi yaklaşımı esastır, gereksiz bir uygulama yapılmamalıdır. Kullanılacak ürünler mutlaka ülkenin ilgili bakanlık birimlerinin kontrolüne tabi tutulmalı ve izinler alınmalıdır. Geleneksel tıp bilgilerine ek olarak bilimsel kanıtların varlığı da önemlidir. Ayrıca iyi bir üretim teknolojisine de sahip olmalıdır.

Günlük yaşamda doğal olarak da işleme tabi tutulmamış bitkilerin kullanımı önemlidir. Bitkilerin biyokimyasal içeriklerinin belirlenmesi ile hangi bitkinin hangi etkiye sahip olduğunu daha iyi bilmekteyiz. Kanser için koruyucu, antioksidan etkili, iltihap giderici ya da azaltıcı ve hücre koruyucu etkiler gibi. Buradan yola çıkarak sağlıklı ya da hasta kişinin nasıl beslenmesi gerektiği de giderek önem kazanmaktadır. Fitoterapinin bir amacı da hastalıklara yardımcı olmaktan öte hastalığı önlemek ve uzun yaşam fırsatı sunabilmektedir. Birçok hastalığın insan vücudunda bağışıklık sistemini ilgilendiren bozukluklarla seyrettiği bilinir; bağışıklık sistemini destekleyen ve iltihabı azaltan beslenme ve bitki kullanımı bu konuda yardımcı olabilir.

Fitoterapi alternatif bir tıp yöntemi değil; modern tıp uygulamalarına tamamlayıcı bir yöntemdir. Günümüzde kanıta dayalı modern tıp uygulaması esastır. Dolayısıyla hastalıkların tedavisinde fitoterapi uzman kişilerce modern tıbba yardımcı olarak kullanılabilir.