Ülseratif kolit (ÜK) kalın bağırsakta iltihap olan bir durumdur. Bu hastalıktaki iltihabi durum bağışıklık sistemi hücrelerinden kaynaklanır. Birçok teori olmasına karşın ÜK hastalığının neden oluştuğu bilinmemektedir. İltihap kalın bağırsağın iç yüzünü örten hücreleri öldürerek yaralara (ülser) neden olur, buralardan barsak içine kanama ve iltihap akmasına sebep olur. Bağırsağın iltihabı ayrıca barsak hareketlerinin artması ve ishale yol açar.

Karın içinde soru işareti şeklinde yer alan kalın bağırsağın makata yakın olan bölümü (rektum) iltihaplandığında hastalığa “ülseratif proktit”, tüm kalın bağırsak tutulduğunda “ülseratif pankolit”, kalın bağırsağın sol tarafı hastalık tarafından tutulduğunda “distal veya sol tip kolit” denir.
Ülseratif kolit, “İltihabi Bağırsak Hastalıkları” (İBH) adı altında toplanan, bağırsaklarda iltihaplanmayla seyreden hastalıklardan biridir. Bu hastalıkların belirtileri birbirine benzediğinden kesin tanıyı koymak zor olabilir. İBH hastalarının 20’de 1’inde tanıyı koymak zordur. Hastada hem ÜK hem de Crohn hastalığının bazı özellikleri mevcut olup yeterli kriterler yoktu. Bu duruma belirsiz kolit (indetermine kolit) denir.

Özel not: İBH hastalığı irritabl bağırsak sendromu (İBS) ile karıştırılmamalıdır; farklı hastalıklardır.
İBH hastalığının en sık tipi ülseratif kolittir. Kalın bağırsağın iç yüzeyinde ülserli yaralar oluşabilir. Sonuçta bağırsağın su ve elektrolit emilimi etkilenerek ciddi sıklıkta ve şiddette ishal görülebilir.
Ülseratif kolit bağırsakta ülser olduğu anlamına geldiğinden hastalığın ilk alevlenmesinde bağırsakta ülser yapabilen birçok farklı hastalıkla karıştırılabilir. Hastanın detaylı sorgulanması, kan, dışkı, radyolojik, endoskopik ve patolojik sonuçlarının konuda uzmanlaşmış hekimler tarafından değerlendirilmesi önem taşır. İlk tanıda yanılma payı olabileceği akılda tutulmaldıır.